Οι άγνωστες δυνάμεις του ανθρώπου ασκούσαν πάντοτε μια ακαταμάχητη γοητεία πάνω του. Εκτός από τους απλούς ανθρώπους, επιστήμονες και πειραματικές εργασίες έχουν επίσης ασχοληθεί με αυτές. Προφητεία, τηλεπάθεια, τηλεκίνηση, αιώρηση. Υπάρχουν; Είναι δυνατό να συμβούν; Μήπως δεν είναι τίποτε άλλο από δυνάμεις που οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να αφυπνίσουν, αρκεί να αντιληφθούν την ύπαρξή τους και να ακολουθήσουν ένα δρόμο καλλιέργειας και ανάπτυξής τους;

Πολλοί από μας μπορεί να έχουμε αισθανθεί κάποια στιγμή στην ζωή μας ορισμένα περιστατικά τα οποία θα μπορούσαν να αναφερθούν ως «ανεξήγητα». Ονειρα που μας έδειξαν μελλοντικά γεγονότα. Διαισθήσεις και μαντέματα που επαληθεύτηκαν. Μια νοητική επικοινωνία εκ του μακρόθεν με γνωστά μας πρόσωπα. Κάτι τέτοιες στιγμές, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι σαν κάποια υποσυνείδητη παρόρμηση να μας ωθεί να αισθανθούμε κάτι, που ενώ φαίνεται να λείπει από την ζωή μας, ωστόσο εξακολουθεί να κάνει αισθητή την παρουσία του και να μας προσκαλεί να το γνωρίσουμε. Τι συμβαίνει τελικά; Υπάρχουν ή όχι μυστικές δυνάμεις του ανθρώπου, οι οποίες να μπορούν να «συναλλάσσονται» με τον φυσικό κόσμο με τρόπο που η επιστήμη δεν γνωρίζει ακόμη;

Για να απαντήσουμε με ακρίβεια σε αυτά τα ερωτήματα ίσως θα πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσουμε με σαφήνεια τους όρους που περιέχονται στην διατύπωσή τους. Τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε «κρυφές δυνάμεις»; Πώς κατανοούμε τον όρο «δύναμη»; Και ποιά είναι η έννοια που δίνουμε στην λέξη «άνθρωπος»; Από την άλλη, αν ακολουθήσουμε μια ερευνητική πορεία μελέτης και κατανόησης αυτών των φαινομένων, μπορεί να καταλήξουμε ακριβώς στο να επαναπροσδιορίσουμε αυτές τις έννοιες, όπως και άλλες ακόμη (την έννοια του χώρου, του χρόνου και της αιτιότητας) και έτσι γίνεται σαφές γιατί είναι τόσο σημαντική μια τέτοια έρευνα καθώς και η επαλήθευση για το εάν τέτοια φαινόμενα υφίστανται όντως ή όχι. Ιστορικά, πάντως, τέτοιου είδους έρευνες έχουν προκαλέσει πολλές φορές την έκπληξη και τον θαυμασμό στο κοινό αίσθημα και έχουν απασχολήσει διάφορους ειδικούς.

Οι προφητείες του Σβέντενμποργκ

Η προφητεία είναι ένα τόσο γνωστό φαινόμενο μέσα στα πλαίσια των θρησκειών που δεν χρειάζεται να δοθούν ιδιαίτερα παραδείγματα. Ωστόσο, ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση του Σουηδού επιστήμονα και μυστικιστή Εμμανουήλ Σβέντενμποργκ, ο οποίος, αφού διήνυσε μια πολύ παραγωγική περίοδο ως μηχανικός και εφευρέτης, σε ηλικία πενήντα τριών ετών εισήλθε σε μια πνευματική φάση με έντονες ονειρικές εμπειρίες και οράματα. Υπάρχουν πολλές καταγεγραμμένες περιπτώσεις όπου ο Σβέντενμποργκ κατόρθωνε να βρίσκει χαμένα αντικείμενα αλλά και να επιδίδεται σε ιδιαίτερα ακριβείς προγνώσεις. Μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι αυτή που σχολιάζεται σε ένα γράμμα από τον Γερμανό φιλόσοφο Καντ :

«Το παρακάτω συμβάν μου φαίνεται πως συνοδεύεται από τρανταχτές αποδείξεις και επιβεβαιώνει αναμφισβήτητα το ασυνήθιστο χάρισμα του Σβέντενμποργκ… Κατά τις έξι, ο Σβέντενμποργκ βγήκε έξω και γύρισε στην παρέα ωχρός και ανήσυχος. Είπε πως μια επικίνδυνη φωτιά είχε ξεσπάσει στην Στοκχόλμη και πως απλωνόταν πολύ γρήγορα. Είπε ότι το σπίτι ενός φίλου του, τον οποίο ονόμασε, είχε γίνει στάχτη και ότι το δικό του κινδύνευε. Κατά τις οχτώ, αναφώνησε γεμάτος χαρά ‘‘Δόξα το Θεό! Η φωτιά έσβησε τρεις πόρτες πριν από το σπίτι μου’’. Αυτό το νέο προξένησε μεγάλη ταραχή σε ολόκληρη την πόλη, ενώ ο Κυβερνήτης το θεωρούσε αξιοπρόσεκτο… Την Τρίτη το πρωί έφτασε στον Κυβερνήτη ο βασιλικός ταχυδρόμος, μελαγχολικός εξαιτίας της πυρκαγιάς… Τα γεγονότα δεν διέφεραν καθόλου από αυτά που είχε περιγράψει ο Σβέντενμποργκ, η πυρκαγιά σβήστηκε στις οχτώ».

Στο τέλος του κειμένου του ο Καντ γράφει: «Τι μπορεί να εναντιωθεί στην αυθεντικότητα αυτού του συμβάντος; Ο φίλος που μου έγραψε εξέτασε τα πάντα… επειδή το 1759 δεν είναι μακριά, πολλοί από τους κατοίκους είναι ακόμα ζωντανοί και αυτόπτες μάρτυρες του συμβάντος».

Μια μυστικιστικά κατευθυνόμενη βάρκα

Εξαρση του ενδιαφέροντος σχετικά με τις μυστηριώδεις δυνάμεις που μπορεί να κρύβει ο άνθρωπος παρατηρήθηκε κατά το τέλος του 18^ου και τις αρχές του 19^ου αιώνα, όταν ο Φραντς Αντον Μέσμερ ανακάλυψε τον υπνωτισμό και οι αδερφές Φοξ προκάλεσαν μια έντονη αναβίωση του πνευματισμού. Ο Μέσμερ επινόησε τότε τον όρο «ζωικός μαγνητισμός» και οι άνθρωποι νόμιζαν ότι είχε ανακαλυφθεί κάποια νέα ζωτική δύναμη που εκβαλλόταν από τον μαγνητιστή και επηρέαζε τις λειτουργίες του υπνωτισμένου. Τη χρησιμοποίησαν ακόμη για να εξηγήσουν τις κινήσεις του τραπεζιού στα ανάλογα πειράματα, ισχυριζόμενοι ότι τα χέρια των συμμετεχόντων ζωογονούσαν το τραπέζι και το έκαναν να κινείται σαν κάτι ζωντανό.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τέτοια γεγονότα, με την αινιγματική καινοτομία τους, έβρισκαν ευρεία αποδοχή εκείνη την εποχή, ενώ κέρδιζαν συχνά το έντονο ενδιαφέρον του Τύπου. Ετσι, ένα από τα πιο εντυπωσιακά περιστατικά μπορούμε να βρούμε στην Νέα Εφημερίδα της Πρωσίας, η οποία ανέφερε ότι μια ομάδα επτά ατόμων κάθισε γύρω από ένα τραπέζι και το μαγνήτισε μέσα σε μία βάρκα. Διαβάζουμε σχετικά :

«Στα πρώτα 20 λεπτά η βάρκα ταξίδευε προς τον ρου του ποταμού. Επειτα άρχισε να γυρίζει με σταθερά αυξανόμενη ταχύτητα, ώσπου η περιστροφική κίνηση την έφερε σε ένα τόξο 180^ο μέσα σε 3 λεπτά. Τελικά, με επιδέξιο χειρισμό, η βάρκα κινήθηκε μπροστά και η ομάδα διάνυσε ενάντια στο ρεύμα μισό μίλι μέσα σε 40 λεπτά… Ενα πλήθος θεατών, που παρακολουθούσε το πείραμα από τις όχθες του ποταμού, δέχτηκε τους ‘’ταξιδιώτες του τραπεζιού’’ με επευφημίες».

Κάτι που κάνει ακόμη πιο αξιοπρόσεκτη αυτή την αναφορά για την μυστικιστικά μηχανική βάρκα είναι ότι, σύμφωνα με την εφημερίδα, το πείραμα έγινε από τον καθηγητή Νέγκελι του πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ. Αλλά δεν είναι η μοναδική περίπτωση όπου μπορούμε να βρούμε ακαδημαϊκούς να ασχολούνται με το φαινόμενο: ο Τζ. Τέρνερ δημοσίευσε μια διατριβή με τον τίτλο «Τα τραπέζια των υπνοβατικών. Ιστορία και ερμηνεία αυτών των φαινομένων», ενώ ο καθηγητής Θούρι της Γενεύης έγραψε το «Τα ομιλώντα τραπέζια από την άποψη της γενικής φυσικής».

Τα παραψυχικά πειράματα του Γιούνγκ

Το ενδιαφέρον του γνωστού ψυχολόγου Καρλ Γιούνγκ για αυτού του είδους τα απόκρυφα φαινόμενα ξεκίνησε νωρίς στην καριέρα του, όταν φοιτητής ακόμα προβληματίστηκε από την συμπεριφορά μιας εξαδέλφης του που λειτουργούσε ως διάμεσο σε πνευματιστικές σεάνς. Αργότερα, ως επαγγελματίας ψυχολόγος στην Ζυρίχη, άρχισε να παρακολουθεί κάποια πρόσωπα που θεωρούνταν χαρισματικά μέντιουμ. Οπως αναφέρει, διερεύνησε τις περιπτώσεις οκτώ μέντιουμ, έξι γυναικών και δύο αντρών: «Από τα οχτώ το ένα αποδείχτηκε πως ήταν ένας Αμερικανός απατεώνας. Τα άλλα δρούσαν με καλή πίστη. Μόνο ένα από αυτά γεννήθηκε έχοντας το χάρισμα του διάμεσου, από την παιδική ηλικία ακόμη υπέφερε από συνειδησιακές αλλαγές και ήταν ικανή να προφητεύει».

Από εκείνα τα πειράματα, ενδιαφέρον έχουν οι παρατηρήσεις του Γιούνγκ σχετικά με το φαινόμενο της κίνησης του τραπεζιού. Σύμφωνα με τον Ελβετό ψυχολόγο, αν αγγίξει κανείς τους μυώνες του χεριού του διάμεσου ενώ το αντικείμενο κινείται, μπορεί να αντιληφθεί την μυική ένταση που δημιουργείται από την προσπάθειά του να το κινήσει. Το αξιοσημείωτο είναι ότι τα διάμεσα δηλώνουν πως δεν νιώθουν καθόλου αυτή την προσπάθεια, κάτι που μπορεί να είναι αληθές και πλήρως εξηγήσιμο σε όσους είναι εξοικειωμένοι με την ασυνείδητη λειτουργία. Στην πραγματικότητα, είναι επιστημονικά γνωστό ότι τα χέρια και οι βραχίονές μας κάνουν συνεχώς ελαφρές κινήσεις που ονομάζονται «εκούσια ρίγη» και που συνοδεύουν τις σκέψεις μας. Ετσι, αν πλησιάσουμε το τραπέζι με την ζωηρή προσδοκία αυτόματων κινήσεων, τα εκούσια ρίγη θα μεταφέρουν αυτή την προσδοκία και σταδιακά το τραπέζι θα κινηθεί. Το ασυνείδητο τμήμα του εαυτού μας που ελέγχει τις αυτόματες κινήσεις μπορεί να προκαλέσει πολύ γρήγορα την διάχυση και την ενίσχυσή τους.

Μόνο δύο από εκείνα τα διάμεσα είχαν την φήμη των τηλεπαθητικών. Παρόλο που η τηλεπάθεια ήταν πιο σπάνιο φαινόμενο, ήταν μάλλον και το πιο ενδιαφέρον. Εβαζαν και οι δύο τα χέρια τους πάνω στο τραπέζι και ο Γιούνγκ σκεφτόταν έντονα ένα νούμερο από το 1 έως το 10, το οποίο έπρεπε να αποκαλυφθεί όχι απευθείας από το μέντιουμ αλλά από τον ίδιο αριθμό κινήσεων του τραπεζιού. Το νούμερο λεγόταν σωστά κάθε φορά που ο Γιούνγκ κρατούσε τα χέρια του πάνω στο τραπέζι. Αν σήκωνε τα χέρια του μετά την πρώτη κίνηση του τραπεζιού, η επιτυχία ήταν 77%. Αν δεν ακουμπούσε καθόλου στο τραπέζι, δεν έπαιρνε σωστές απαντήσεις. Τα αποτελέσματα των πολυάριθμων πειραμάτων έδειξαν ότι με κάποιον τρόπο, μάλλον μέσα από τα εκούσια ρίγη, μπορούσε να περάσει σε ένα άλλο πρόσωπο ένα νούμερο από το 1 έως το 10, χωρίς το ίδιο το πρόσωπο να γνωρίζει τον αριθμό αλλά αναπαράγοντάς τον με αυτόματες κινήσεις.

Σε μία άλλη περίπτωση που ο Γιούνγκ είχε σκεφτεί τον αριθμό τρία, οι κινήσεις του τραπεζιού έδιναν συνεχώς τους αριθμούς δύο, τέσσερα και πέντε. Το συμπέρασμα ήταν ότι το ασυνείδητο του διάμεσου γνώριζε καλά τον αριθμό αλλά τον απέφευγε από καθαρό πείσμα. Σύμφωνα με τον Γιούνγκ, το πείσμα του ασυνείδητου είναι επίσης ένα συχνό φαινόμενο σε τέτοιες περιπτώσεις, κάτι που ερμηνεύεται συνήθως από τα διάμεσα με την παρουσία κάποιου κακόβουλου πνεύματος με άσχημες προθέσεις.

Οπως έδειξαν εκείνα τα πειράματα, αν το ασυνείδητο είναι ικανό να καταγράφει και να αναπαράγει κάτι χωρίς να το γνωρίζει ο συνειδητός νους, τότε χρειάζεται πολύ προσοχή στην αξιολόγηση των φαινομένων τηλεπάθειας. Πριν περάσουμε στο συμπέρασμα ότι η σκέψη μπορεί να πετά στον χώρο και τον χρόνο, μάλλον θα πρέπει πρώτα να εξετάσουμε με βαθιά ψυχολογική έρευνα τις πηγές μιας τέτοιας υπερφυσικής γνώσης.

Δυνάμεις ενός ανώτερου εαυτού;

Τι συμβαίνει τελικά με αυτά τα φαινόμενα; Οπως αναφέραμε στην αρχή, αν δεν είμαστε διατεθειμένοι να αρνηθούμε δογματικά την ύπαρξή τους, και είτε δεχθούμε την άποψη του Γιούνγκ για τις ευρύτερες γνώσεις και πληροφορίες του ασυνείδητου, είτε προτιμήσουμε μια πιο υπερφυσική ερμηνεία, πιθανότατα θα χρειαστεί να επαναπροσδιορίσουμε την λέξη «άνθρωπος», προσδίδοντάς της ευρύτερα χαρακτηριστικά.

Ετσι εγείρεται το ερώτημα: Μήπως στην πραγματικότητα ο άνθρωπος κατέχει έναν ευρύτερο εαυτό, που είναι κρυμμένος πίσω από τα φράγματα που έχει θέσει το εγώ του, το καθημερινό του άγχος και η δύναμη της συνήθειας, κι αυτός ο ευρύτερος εαυτός είναι ικανός να λαμβάνει ένα μεγαλύτερο εύρος πληροφοριών από τον «μερικό εαυτό» του; Μήπως στο «παρασκήνιο» του κόσμου μας υπάρχει ένα «εσωτερικό κανάλι πληροφοριών», με το οποίο η ανθρώπινη συνείδηση μπορεί όχι μόνο να επικοινωνήσει αλλά και να το επηρεάσει;

Τελικά, ίσως να είμαστε περισσότερο ελεύθεροι απ’ ότι νομίζουμε και απ’ ότι η επιστήμη μας μπορεί να συλλάβει, στην προσπάθειά της να συνθέσει το οικοδόμημα ενός υλικού κόσμου μηχανικών δυνάμεων, ένα συνονθύλευμα εξαρτημένων αντανακλαστικών. Ισως η ανθρώπινη συνείδηση να κατέχει μια πολύ πιο ευρύτερη επικράτεια από την καθημερινή, πρακτική μας άποψη για τους εαυτούς μας, μια επικράτεια των άγνωστων δυνάμεων του ανθρώπου…

BOX

Ενας φυσικός πιστεύει στην αιώρηση

Ο σερ Γουίλιαμ Κρουκς ήταν καθηγητής φυσικής στο Βασιλικό Κολέγιο του Δουβλίνου και διευθυντής του Τριμηνιαίου Περιοδικού για την Επιστήμη, μέσα από τις σελίδες του οποίου άρχισε να γράφει τις παρατηρήσεις του σχετικά με το «Φαινόμενο της ανύψωσης ανθρώπινων υπάρξεων». Οι εμπειρίες του Κρούκς είχαν διάρκεια οχτώ ολόκληρα χρόνια, πριν αρχίσει να γράφει για αυτές, και είχε πειστεί πλέον για την ύπαρξη αυτού του φαινομένου.

Στο άρθρο του «Σημειώσεις μιας έρευνας για τα πνευματιστικά φαινόμενα στα χρόνια 1870-73» διαβάζουμε: «Κάποτε είδα μια κυρία καθισμένη σε καρέκλα να ανασηκώνεται μερικά εκατοστά από το πάτωμα. Μια άλλη φορά, για να διαλυθεί η υποψία πως η ανύψωση εκτελείται με κάποιο διαφορετικό τρόπο, η κυρία γονάτισε στην καρέκλα ώστε να είναι ορατά και τα τέσσερα άκρα της. Τότε ανασηκώθηκε για δέκα εκατοστά, παρέμεινε μετέωρη για δέκα δευτερόλεπτα περίπου, και μετά κατέβηκε αργά. Σε κάποια άλλη φάση, δύο παιδιά ανυψώθηκαν με τις καρέκλες τους στο φως της ημέρας κάτω από τις πιο ικανοποιητικές για μένα συνθήκες, γονάτιζα και παρακολουθούσα στενά τα πόδια της καρέκλας προσέχοντας να μην τα αγγίξει κανείς».

Αλλά τα πιο έντονα περιστατικά αιώρησης στα οποία ο δρ. Κρουκς δηλώνει μάρτυρας ήταν εκείνα με το γνωστό διάμεσο Ντ. Χόουμ. Οπως αναφέρει, τον είδε να σηκώνεται εντελώς από το πάτωμα σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις, ενώ είχε πλήρη ευχέρεια παρατήρησης του συμβάντος έτσι όπως γινόταν. Σύμφωνα με τον Κρουκς, τα συγκεντρωμένα στοιχεία που αποδεικνύουν την μετεώριση του κ. Χόουμ είναι συντριπτικά και μπορούν να υποστηριχθούν από πολλούς μάρτυρες.

Who is Who: Ο Δημήτρης Αργασταράς είναι χημικός και μέλος της Ελληνικής Κοινότητας του Μεταφυσικού. Ταυτόχρονα ασχολείται με την Λογοτεχνία και το πεδίο του Παράξενου. Άρθρα και διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά. Στο διαδίκτυο διατηρεί την ιστοσελίδα http://argastaras.blogspot.com.

Πηγές

1. Καρλ Γιούνγκ, «Ψυχολογία και Απόκρυφο», εκδ. Ιάμβλιχος.
2. Κόλιν Ουίλσον, «Μυστήρια», εκδ. Αρχέτυπο.

Σημείωση: Το άρθρο αυτό του Δημήτρη Αργασταρά πρωτοδημοσιεύτηκε στο εβδομαδιαίο περιοδικό του Ελεύθερου Τύπου, τα “Φαινόμενα”.